Kalverdiarree

Nog steeds is kalverdiarree een veel voorkomend probleem in de opfok van jongvee. Naast de ergernis en kosten van behandelen leidt het tot groeiachterstand, een later tijdstip van inseminatie, een lagere productie in eerste lactatie en is het een belangrijke reden van uitval in de eerste levensfase van het kalf.

Het gegeven dat er enorme verschillen bestaan tussen bedrijven in de mate van voorkomen van diarree laat zien dat dus blijkbaar met name externe factoren buiten het kalf erg bepalend zijn in het optreden van dit probleem.

Wanneer heeft u een probleem met kalverdiarree of kalversterfte? Dit is uiteindelijk pas het geval als u het als een probleem ervaart. Algemeen kan wel gesteld worden dat als 10% van de kalveren diarree ontwikkelt of de uitval vanaf dag 1 na de geboorte hoger is dan 5% er zeker ruimte is voor verbetering.

Heeft u de indruk dat het op uw bedrijf beter kan, doe er dan wat aan. Samen met u kunnen wij aan de slag om de oorzaken, de risicofactoren en de daarbij horende verbeterpunten in kaart te brengen. Het voert te ver om hier een hele uiteenzetting te geven over alle oorzaken en risicofactoren, deze kunnen namelijk erg bedrijfsspecifiek zijn, maar een aantal algemene zaken zullen we kort uiteen zetten.

Oorzaken
Als eerste belangrijke deel van de aanpak is het achterhalen van de oorzaak van de diarree. Grofweg zijn hier 2 zaken belangrijk, te weten infectieuze oorzaken (bacterien, virussen, protozoaire infecties) en voedingsdiarree. De infectieuze oorzaken kunnen wij voor een belangrijk deel in ons eigen laboratorium opsporen (voor meer info hierover klik hier). Het is voor de behandeling van de diarree erg belangrijk om de exacte oorzaak te achterhalen. Deze bepaald ook in belangrijke mate de zwaartepunten in de preventieve maatregelen die moeten leiden tot verbetering.

Bij voedingsdiarree moet meer gedacht worden aan het niet juist verstrekken van de melk zoals afwijkende temperatuur, geen gebruik speenemmer, niet goed opgeloste kunstmelk, te heet aanmaken van de kunstmelk, te grote porties ineens en niet de juiste hygiene bij het verstrekken en aanmaken van de kunstmelk (emmers, restjes melk).

Preventie
Zoals hiervoor vermeld is het afhankelijk van de oorzaak van de kalverdiarree op uw bedrijf welke preventieve maatregelen het meeste effect zullen sorteren. Deze zullen dan ook specifiek voor uw bedrijf opgesteld worden als we het probleem gaan aanpakken. Toch zijn een aantal zaken van cruciaal belang in de preventie van kalverdiarree en welke ook bij de meeste oorzaken terugkomen. Ook zonder problemen met kalverdiarree of kalversterfte zijn deze zaken altijd van belang voor een goede start van de jongveeopfok.

• Hygiene: Dit is zowel van belang rond het geboorteproces als bij de huisvesting van de kalveren en de verstrekking van melk, water en voer. Kalveren komen met een minimale afweer ter wereld en een directe blootstelling aan ziekmakende bacterien moet zoveel mogelijk voorkomen worden. Uitsluiten is nooit helemaal mogelijk maar infectiedruk is hierbij van belang, met andere woorden hoe minder blootstelling aan kiemen hoe beter. Dit betekent een schone afkalfstal met dikke laag stro, kalf direct naar een schone eenlingbox en melk verstrekken in schone (=heet uitgewassen en opgedroogde) speenemmer.
• Biestverstrekking: Hoewel het belang bij velen bekend is, schort het hier in de praktijk nogal eens aan. Veel gemaakte fouten zijn te weinig biest, te laat biest en het niet verstrekken van de juiste biestmelk. De eerste melk direct na afkalven is de beste kwaliteit biest. Hiervan moet de eerste dag minimaal 6 liter gegeven worden waarvan 2-3 liter binnen een uur na geboorte, en nogmaals 2 liter de volgende 12 uur, meer mag ook. Wil het kalf de 2-3 liter biest het eerste uur na geboorte niet zelf drinken, dan 3-4 liter met de sonde ingeven. De tweede dag melk van 2e melking geven en daarna overschakelen op kunstmelk.
• ​Vanaf 3e levensdag fris water en krachtvoer gaan verstrekken. De opname is dan misschien nog niet veel, maar zo snel mogelijk stimuleren van opname van vast voer maakt het kalf weerbaarder tegen maagdarminfecties. Het kalf bouwt op die manier een flora van gezonde bacterien op in het maagdarmkanaal waardoor ziekmakende kiemen minder kans hebben om ziekte te veroorzaken. Water bij voorkeur tussen de melkvoedingen verstrekken om een goede stremming van de melk niet in de weg te staan (geldt in ieder geval voor volle melk en kunstmelk op basis van magere melkpoeder). Uiteraard geldt ook voor de verstrekking van water en voer dat dit op hygienische wijze moet gebeuren dus uit schone bakjes welke niet met mest verontreinigd kunnen worden.

Het totale plan van aanpak kan veel meer omvatten afhankelijk van de bedrijfssituatie. Feit is dat antibiotica slechts zelden nodig zijn bij kalverdiarree, terwijl dat in de praktijk nogal eens gebruikt wordt. Dit leidt tot meer kosten voor behandeling dan noodzakelijk, onjuist gebruik van antibiotica met kans op resistentievorming en soms zelfs een negatief effect op het ziekteverloop. Zeker in het kader van het verantwoord omgaan met medicijnen zoals antibiotica, is het van wezenlijk belang alles in het werk te stellen om de oorzaken van het probleem te achterhalen en daar preventieve maatregelen op te baseren. Dat het kan bewijst de praktijk, er zijn veehouders waarbij de kalveren slechts sporadisch last hebben van kalverdiarree en die nauwelijks geneesmiddelen gebruiken voor dit probleem.

Gaat u voor een structurele aanpak van het probleem dat drukt op uw omzet en aanwas, selectieruimte voor vervanging, uw veegerelateerde kosten verhoogd en zeker niet onbelangrijk, u een hoop ergernis en tijd kost..? Geef het aan bij uw dierenarts en laat een diagnose stellen, waarna u samen een praktisch werkbaar plan van aanpak kunt opstellen wat past bij uw bedrijf en uw manier van werken.